Hợp đồng thông minh là một loại hợp đồng kỹ thuật số, được lưu trữ trên chuỗi khối hoặc công nghệ sổ cái phân tán. Hợp đồng thông minh sẽ tự động kích hoạt khi xảy ra một nhóm hành động hoặc chức năng được định sẵn. Một khi được kích hoạt, hợp đồng thông minh thường không thể bị đảo ngược nhưng vẫn có thể theo dõi được.
Kể từ khi Bitcoin ra đời, chuỗi khối đã trở thành một trong những công nghệ phát triển nhanh nhất thời hiện đại. Chủ yếu được biết đến với vai trò công nghệ sổ cái phân tán sáng tạo trong giới tiền điện tử, được sử dụng để hỗ trợ cho thương mại phi tập trung, công nghệ chuỗi khối đã truyền cảm hứng cho vô số công nghệ và ứng dụng khác trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Một trong những phát minh phổ biến nhất ngày nay là hợp đồng thông minh. Đôi khi được gọi sai cách thành "Dapp" (chúng tôi sẽ giải thích sau trong bài viết này), các hợp đồng thông minh hiện đang muốn đóng một vai trò quan trọng trong lĩnh vực tài chính và ngân hàng thương mại.
Được lên ý tưởng ban đầu vào năm 1994 bởi nhà khoa học máy tính nổi tiếng người Mỹ Nick Szabo (cũng chính là người đã đề xuất một loại tiền ảo có tên "Bit Gold" vào năm 1998, 10 năm trước khi Bitcoin được ra mắt và là người luôn được đồn đại là Satoshi Nakamoto, nhà phát minh ẩn danh của Bitcoin). Ban đầu, hợp đồng thông minh được lập ra với mục đích là các giao thức được vi tính hóa để thực thi các điều khoản của hợp đồng, sau đó có thể được giao dịch với chi phí giao dịch thấp do tính chất kỹ thuật số an toàn của chúng.
Định nghĩa hợp đồng thông minh
Hợp đồng thông minh, đôi khi được gọi sai thành "Dapp", có thể được định nghĩa là một chương trình máy tính hoặc giao thức giao dịch, được thiết kế để chạy tự động sau khi đáp ứng một loạt các điều kiện xác định trước. Hợp đồng thông minh không chứa bất kỳ từ ngữ pháp lý hay nghĩa vụ hợp đồng ràng buộc nào. Đúng hơn, chúng là những "kịch bản" máy tính được thiết kế để hỗ trợ cho các giao dịch mà không cần sử dụng bên thứ ba.
Hợp đồng thông minh hoạt động như thế nào?
Hợp đồng thông minh hoạt động bằng cách khai thác một trong những kỹ thuật lập trình máy tính đơn giản nhất mà hầu hết các lập trình viên và kỹ sư phần mềm đều biết. Đó là câu lệnh "nếu". Về cơ bản, các câu lệnh tuân theo logic "nếu…thì" được mã hóa thành một chuỗi khối. Điều này có nghĩa là mạng máy tính thực hiện (các) hành động/(các) giao dịch (ví dụ: trao đổi thanh toán) "nếu" một nhóm các hành động được định sẵn đã diễn ra (ví dụ: cả hai nhà giao dịch đều đã gửi giao dịch của họ). Chuỗi khối, nơi giao dịch này diễn ra, khi đó sẽ được cập nhật khi giao dịch hoàn tất. Theo chuỗi khối và công nghệ mã hóa của nó, điều này có nghĩa là giao dịch không thể bị thay đổi và chỉ những người được phép mới có thể xem kết quả. Như bạn nhận định, một hợp đồng thông minh có thể chứa nhiều điều kiện "nếu…thì" cần thiết để thỏa mãn các nghĩa vụ bảo mật của một giao dịch cụ thể. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải có một nhóm các nhà phát triển đáng tin cậy và có sự quản trị tổng thể vững chắc của hệ thống chuỗi khối vì điều này sẽ ảnh hưởng chính xác đến cách các hợp đồng thông minh và các mạng được xây dựng ban đầu và thực thi sau đó.
Các ví dụ và ứng dụng của hợp đồng thông minh?
Như bạn hình dung, có khá nhiều ví dụ và ứng dụng đã được phát triển với các hợp đồng thông minh, một số ứng dụng sáng tạo nhất là:
- Các đại lý xây dựng và cửa hàng nhượng quyền thương mại đã bắt đầu sử dụng hợp đồng thông minh chuỗi khối để giải quyết tranh chấp với nhà cung cấp thông qua giao tiếp theo thời gian thực và tăng khả năng hiển thị giao dịch (nhờ tính chất công khai của chuỗi khối) trên chuỗi cung ứng.
- Các trung tâm tài chính quốc tế và các tổ chức đang sử dụng mạng chuỗi khối quy mô lớn với các hợp đồng thông minh, để thiết lập cơ chế giao dịch tài sản tài chính và tiền tệ an toàn hơn, hiệu quả hơn và rẻ hơn.
- Các tổ chức chăm sóc sức khỏe, ở các quốc gia có cơ sở tư nhân hoặc dịch vụ chăm sóc sức khỏe được trợ cấp một phần, đã đề xuất sử dụng hợp đồng thông minh để mang đến những cách thức nhanh hơn và an toàn hơn cho bệnh viện và công ty bảo hiểm chia sẻ thông tin bệnh nhân và phân phối kết quả.
Dapp là gì?
Dapps hay còn gọi là "dApps", được định nghĩa chính xác hơn là các ứng dụng phi tập trung, là các chương trình máy tính phân tán (thường là nguồn mở) hoạt động và chạy trên chuỗi khối hoặc mạng ngang hàng (P2P). Do tính chất hoạt động phi tập trung của chúng, chúng không bị kiểm soát bởi một người tạo ra, công ty hoặc tổ chức duy nhất. Các Dapp đang bắt đầu được sử dụng và áp dụng trong một số lĩnh vực khác nhau, bao gồm trò chơi, ngân hàng và tài chính, do mang lại tính bảo mật và minh bạch cao hơn. Các Dapp sử dụng hợp đồng thông minh để kích hoạt các chức năng của chúng.
Các Dapp hoạt động như thế nào?
Dapp sử dụng Hợp đồng thông minh để thực thi các quy tắc được định sẵn thông qua mã, loại bỏ yêu cầu về máy chủ và cơ sở dữ liệu tập trung (loại bỏ nguy cơ xảy ra các lỗ hổng bảo mật và điểm lỗi đơn lẻ). Tương tự như cách hoạt động của các ứng dụng phần mềm thông thường, Dapp sử dụng mã front-end để thực hiện lệnh gọi đến back end, nhưng trong trường hợp này, back end dựa vào mạng chuỗi khối hoặc P2P, về cơ bản bao gồm các hợp đồng thông minh, cho phép chức năng của ứng dụng. Nói tóm lại, hợp đồng thông minh cho phép front end của Dapp giao tiếp với back end của nó trên chuỗi khối.
Các loại Dapp
Một số loại Dapp khác nhau đã được phát triển nhằm phân cấp các chức năng cụ thể và loại bỏ các bên trung gian. Mặc dù cũng không được sử dụng rộng rãi, các Dapp đã được tích hợp vào trình duyệt web để hoạt động như các plugin nhằm phân phối quảng cáo, theo dõi hành vi của người dùng hoặc kêu gọi quyên góp "tiền điện tử".
Một số ví dụ phổ biến nhất về Dapp đã được phát triển hoặc đang được phát triển bao gồm:
- Dịch vụ tài chính: như đã dự kiến trước đây, Dapp được tạo ra để hỗ trợ cho các giao dịch tài chính như trao đổi tiền tệ hoặc tài sản.
- Nhà ở: công nghệ phi tập trung đã được phát triển để cắt giảm chi phí giao dịch khi mua bất động sản. Tương tự như vậy, các Dapp đã được tạo ra để hỗ trợ theo dõi quyền sở hữu tài sản và tài liệu như chứng thư.
- Chuỗi cung ứng: Dapp đang được sử dụng để tăng tính minh bạch và trách nhiệm bằng cách tự động theo dõi hàng hóa thông qua chuỗi cung ứng quốc tế.
- Giáo dục: Một ứng dụng Dapp được đề xuất là trong lĩnh vực giáo dục nhằm tạo ra các nền tảng học tập phi tập trung, cho phép sinh viên và nhà giáo dục tương tác và cộng tác trực tiếp.
- Bảo mật mạng và xác minh danh tính: các ứng dụng phi tập trung đã được lĩnh vực bảo mật mạng sử dụng như cách tiềm năng để lưu trữ và xác minh thông tin nhận dạng một cách an toàn. Trên thực tế, từ thủa sơ khai của công nghệ chuỗi khối, nhiều người coi công nghệ sổ cái phân tán là lĩnh vực khả thi mới cho bảo mật mạng nói chung. Tuy nhiên, do tính chất chuyên sâu về tính toán, các hướng đi khác đã trở nên hấp dẫn hơn.
- Chăm sóc sức khỏe: Như chúng tôi đã đề cập ở trên, các Dapp (thông qua hợp đồng thông minh) rất lý tưởng để lưu trữ và theo dõi hồ sơ chăm sóc sức khỏe, đặc biệt là trong môi trường quốc tế.
- NFT: một số Dapp được sử dụng bình đẳng để cung cấp một thị trường phi tập trung cho giao dịch NFT. Nhiều người đam mê thích Dapp hơn vì tính minh bạch và lợi ích bảo mật của việc sử dụng công nghệ chuỗi khối để giao dịch.
Lợi ích của hợp đồng thông minh là gì?
Có một số lợi ích khi sử dụng hợp đồng thông minh trong bối cảnh kỹ thuật số ngày nay, những lợi ích chính là hợp đồng thông minh có xu hướng:
- Hiệu quả: vì hợp đồng thông minh được kích hoạt hoàn toàn bằng kỹ thuật số và tự động, chúng tránh được các quy trình tốn kém và kéo dài, chẳng hạn như điền tài liệu theo cách thủ công và quản lý lỗi.
- Bảo mật: vì hợp đồng thông minh nằm trên chuỗi khối nên các bản ghi và giao dịch được mã hóa, chịu trách nhiệm trước tất cả những người khác trong chuỗi và không thể bị thay đổi (có nghĩa là không thể thay đổi hoạt động lập trình).
- Minh bạch: như đã đề cập ở trên, do bản chất làm việc trên sổ cái/mạng phi tập trung, tất cả những người tham gia chuỗi đều có quyền truy cập các giao dịch được thực hiện bởi mỗi hợp đồng thông minh. Điều này khiến tất cả các thành viên của quy trình phải chịu trách nhiệm trước mọi bên liên quan khác.
Lỗ hổng bảo mật
Mặc dù chuỗi khối đã tạo nên cuộc cách mạng thông qua việc sử dụng hợp đồng thông minh và Dapp, chuỗi khối vẫn không phải là một hệ thống hoàn hảo. Từ khi công nghệ sổ cái phân tán ra đời, tin tặc đã trở nên ngày càng tinh vi hơn. Do đó, bạn nên sử dụng phần mềm bảo mật trọn gói, như Kaspersky Premium, làm lá chắn bảo vệ cho mạng chuỗi khối của mình. Tương tự như vậy, nếu bạn muốn truy cập một phần của chuỗi hoặc kích hoạt hợp đồng thông minh, trong khi bạn rời khỏi hệ thống chính của mình, chúng tôi khuyên bạn nên sử dụng VPN. Mạng riêng ảo hoạt động bằng cách tạo một kênh truyền tải riêng, được mã hóa giữa máy tính từ xa của người dùng và bất kỳ máy chủ bên ngoài nào, do đó dữ liệu hoặc giao dịch của bạn sẽ vẫn được bảo vệ trước mọi mối đe dọa từ bên ngoài nhắm vào mạng, đặc biệt là khi bạn đang di chuyển.
Câu hỏi thường gặp về hợp đồng thông minh
Hợp đồng thông minh là gì?
Hợp đồng thông minh là một loại hợp đồng kỹ thuật số, được lưu trữ trên chuỗi khối hoặc công nghệ sổ cái phân tán. Chúng là các chương trình phần mềm máy tính được thiết kế để chạy tự động sau khi đáp ứng được một loạt các điều kiện định sẵn. Hợp đồng thông minh không chứa bất kỳ từ ngữ pháp lý hay nghĩa vụ hợp đồng ràng buộc nào, chỉ có mã máy tính.
Hợp đồng thông minh có giống như Dapp không?
Không hẳn. Hợp đồng thông minh thường được các Dapp sử dụng để giao tiếp với chuỗi khối, giống như một giao diện. Hợp đồng thông minh có thể được coi là cơ chế cho phép mã front-end gọi mã back-end của ứng dụng phi tập trung.
Dapp là gì?
Dapps hay còn gọi là "dApps", là các ứng dụng phi tập trung. Chúng là các chương trình máy tính (thường là nguồn mở) được phân tán, hoạt động và chạy trên chuỗi khối hoặc mạng ngang hàng (P2P). Giống như các ứng dụng khác, chúng sử dụng mã front-end để thực hiện lệnh gọi tới back end, nhưng back end dựa vào công nghệ chuỗi khối bao gồm các hợp đồng thông minh để kích hoạt chức năng.
Các loại Dapp?
Có thể chia các Dapp hay còn gọi là ứng dụng phi tập trung (dApps) thành nhiều loại và danh mục khác nhau dựa trên lĩnh vực mà chúng được sử dụng, bao gồm ví và lưu trữ tiền điện tử, sàn giao dịch tiền điện tử, kinh doanh và tài chính, trò chơi, mạng xã hội, quản trị và phát triển, tài sản, bảo mật mạng, bảo hiểm và y tế, ngân hàng và bán lẻ.
Hợp đồng thông minh trong chăm sóc sức khỏe?
Hợp đồng thông minh đang ngày càng được sử dụng nhiều hơn trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe tư nhân và trợ cấp, thông qua việc tạo ra các Dapp đặc biệt hoặc các ứng dụng phi tập trung. Đây là do hợp đồng thông minh rất lý tưởng để lưu trữ và theo dõi hồ sơ chăm sóc sức khỏe, thông tin nhạy cảm của bệnh nhân và liên lạc/chia sẻ kiến thức một cách bảo mật trong môi trường quốc tế.
Các bài viết và liên kết được đề xuất:
- 5 điểm cần cân nhắc đối với bảo mật đám mây lai
- Bitcoin là gì?
- Những vụ lừa đảo tiền điện tử phổ biến và cách tránh chúng?
- Tiền điện tử là gì và cách thức hoạt động của tiền điện tử?
Sản phẩm được khuyến cáo:
